Η ψωρίαση είναι μια χρόνια Αυτοάνοση φλεγμονώδης δερματοπάθεια, που προσβάλλει περίπου το 1-3 % του πληθυσμού παγκοσμίως. Η ψωρίαση δεν είναι μεταδοτική. Προσβάλλει το ίδιο συχνά άντρες και γυναίκες. Μπορεί να ξεκινήσει σε οποιαδήποτε ηλικία, αν και η συνήθης ηλικία έναρξης είναι μεταξύ 20-35 ετών.
Μπορεί να αφορά νεαρούς ενήλικες οι οποίοι έχουν κάποιο συγγενή με ψωρίαση και αυτοί έχουν συνήθως πιο σοβαρή κλινική εκδήλωση της ψωρίασης(Τύπος Ι ).
Μπορεί όμως να αφορά και άτομα μεγαλύτερης ηλικίας 50-60 ετών, χωρίς θετικό οικογενειακό ιστορικό, με ηπιότερη και λιγότερο εκτεταμένη ψωρίαση (Τύπος ΙΙ).
Οι πιο συχνές εντοπίσεις τις νόσου είναι οι αγκώνες και τα γόνατα, με την μορφή ερυθηματωδών πλακών, καλυμμένες με λευκωπό λέπι.
Η Ψωρίαση θεωρείται ένα πολυσυστηματικό νόσημα, καθώς εκτός από το δέρμα, το τριχωτό της κεφαλής και τα νύχια, μπορεί να προσβάλλει τις αρθρώσεις και να συνδυάζεται με Μεταβολικό Σύνδρομο.
Αυτό σημαίνει ότι οι ψωριασικοί ασθενείς είναι πιο επιρρεπείς στις παθήσεις από το Καρδιαγγειακό, στην εμφάνιση Σακχαρώδη διαβήτη, Δυσλιπιδαιμίας, αύξησης του Ουρικού οξέως κλπ. Ακόμη οι ασθενείς με Ψωρίαση πάσχουν πολύ πιο συχνά από τον γενικό πληθυσμό, από Κατάθλιψη.
Θεωρείται ότι είναι διαταραχή του πολλαπλασιασμού των κυττάρων της επιδερμίδας. Φυσιολογικά ο κύκλος πολλαπλασιασμού-ανανέωσης είναι 28 ημερών, αλλά στην Ψωρίαση είναι επτά φορές πιο γρήγορος. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, ο κύκλος πολλαπλασιασμού-ανανέωσης να είναι μόνο τεσσάρων ημερών.
Στο ένα τρίτο των περιπτώσεων υπάρχει οικογενειακό ιστορικό Ψωρίασης, αν και δεν είναι γνωστός ο ακριβής μηχανισμός μεταβίβασης. Πιστεύεται ότι υπάρχει ένα συνδυασμός γενετικών, αυτοάνοσων και περιβαλλοντικών παραγόντων, που δρουν προκειμένου να εκδηλωθεί κλινικά η Ψωρίαση.
Έχει αποδειχθεί ότι η Ψωρίαση μπορεί να εκδηλωθεί μετά από Στρεπτοκοκκική Λοίμωξη από το ανώτερο αναπνευστικό. Αυτό συνηθέστερα αφορά παιδιά και εφήβους με οικογενειακό ιστορικό Ψωρίαση.
Η αιφνίδια έναρξη και εκτεταμένη προσβολή , πολλές φορές οφείλεται στην λοίμωξη από τον ιό HIV.
Ακόμη, η Ψωρίαση μπορεί να εμφανιστεί και μετά από λήψη φαρμάκων όπως είναι το Λίθιο, τα Ανθελονοσιακά φάρμακα, η Κορτιζόνη από το στόμα, οι ενέσεις Ιντερφερόνης και οι β-αναστολείς για την καρδιά.
Παράγοντες επιδείνωσης και υποτροπής της Ψωρίασης, είναι το Αλκοόλ, η παχυσαρκία, το ψυχρό κλίμα (αν και κάποιοι επιδεινώνονται το Καλοκαίρι), το τραύμα και η τριβή λόγω φαινομένου Koebner, και τέλος ο κυριότερος παράγοντας πρόκλησης και επιδείνωσης είναι το άγχος.
Η κλινική εικόνα είναι τόσο χαρακτηριστική σε όλους του τύπους της Ψωρίασης, που αρκεί για να μπει η διάγνωση.
Κατά την κλινική εξέταση, βοηθητικό διαγνωστικό στοιχείο, είναι η ανεύρεση θετικού σημείου σταγονοειδούς αιμορραγίας μετά από ξεσμό της επιφάνειας της Ψωριασική πλάκας, όπου φεύγει το λευκό λέπι και από κάτω εμφανίζονται σταγονίδια αίματος. Το ιστορικό επίσης μας βοηθάει, καθώς μπορεί να υπάρχουν και άλλα άτομα στην οικογένεια με Ψωρίαση, ή μπορεί να έχει προηγηθεί μία Στρεπτοκοκκική Φαρυγγίτιδα για παράδειγμα ή λήψη κάποιου φαρμάκου που να σχετίζεται με την Ψωρίαση.
Η επιβεβαίωση της διάγνωσης γίνεται με Βιοψία δέρματος.
Η Ψωρίαση μπορεί να εμφανίζει τις παρακάτω μορφές:
Ψωρίαση κατά πλάκας
Σταγονοειδής Ψωρίαση
Φλυκταινώδης Ψωρίαση
Ερυθροδερμική Ψωρίαση
Ψωρίαση παλαμών και πελμάτων
Ψωρίαση του τριχωτού της κεφαλής
Ψωρίαση ονύχων
Ανάστροφη Ψωρίαση
Είναι η πιο συνηθισμένη αλλά και σταθερή μορφή της νόσου.
Χαρακτηρίζεται από πλάκες ερυθρές με στερεά προσκολλημένο λέπι. Συνήθως αφορά αγκώνες και γόνατα, και στις περισσότερες περιπτώσεις παραμένει σε αυτές τις εντοπίσεις. Μπορεί όμως να εμφανιστούν βλάβες και αλλού στο σώμα, και μάλιστα μικρότερες πλάκες σταδιακά να ενώνονται και να σχηματίζουν μεγαλύτερες.
Σε αρκετές περιπτώσεις, εκτός από το αισθητικό πρόβλημα που δημιουργούν οι πλάκες της Ψωρίασης, μπορεί να υπάρχει και βασανιστικός κνησμός.
Η Κατά Πλάκας Ψωρίαση μπορεί να συνδυάζεται με προσβολή του τριχωτού της κεφαλής και των ονύχων
Προσβάλει συνήθως εφήβους, πιο σπάνια παιδιά και ακόμη πιο σπάνια ενήλικες.
Εμφανίζεται περίπου τρεις εβδομάδες μετά από Στρεπτοκοκκική λοίμωξη. Δεν σχετίζεται πάντα, με το αν ο ασθενείς καλύφθηκε ή όχι με αντιβίωση για την λοίμωξη.
Η εμφάνιση είναι οξεία, και το εξάνθημα χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση πολλαπλών βλαβών, μικρών σαν σταγόνες, στον κορμό κυρίως, αλλά και τα άκρα. Οι βλάβες καλύπτονται με λεπτό, λευκό λέπι. Η κατάσταση αυτή υποχωρεί μετά από μερικούς μήνες.
Πιο σπάνια μπορεί να εμφανιστεί ξανά στο μέλλον , με μορφή περισσότερο κοντά στην Κατά Πλάκας .
Η φλυκταινώδης μορφή μπορεί να είναι εντοπισμένη σε παλάμες και πέλματα, ή να είναι γενικευμένη.
Η εντοπισμένη μορφή αφορά παλάμες και πέλματα και συχνά συγχέεται με άλλες δερματοπάθειες όπως το Δυσιδρωσικό Έκζεμα. Χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση φλυκταινών κίτρινου χρώματος, που μετατρέπονται σε καφέ και έχουν ερυθηματώδη βάση. Η ψωριασική πλάκα, εκτός από φλύκταινες μπορεί να έχει και λέπι.
Η γενικευμένη μορφή της Φλυκταινώδους Ψωρίασης, μπορεί να εμφανιστεί στα πλαίσια επιδείνωσης της Κοινής Κατά Πλάκας Ψωρίασης. Είναι σχετικά σπάνια μορφή και θεωρείται αρκετά σοβαρή, καθώς εμφανίζει σημαντική θνησιμότητα. Η ακριβής αιτία εμφάνισης του εξανθήματος αυτού δεν είναι γνωστή. Πιστεύεται πως η χορήγηση Κορτιζόνης από το στόμα στην Ψωρίαση μπορεί να οδηγήσει στην γενικευμένη Φλυκταινώδη μορφή, αμέσως μετά την διακοπή της. Ο κίνδυνος στην μορφή αυτή σχετίζεται με δευτεροπαθείς επιμολύνσεις των βλαβών, λοίμωξη από το ουροποιητικό και τους πνεύμονες, με αποτέλεσμα μέχρι και σηψαιμία.
Εμφανίζεται ξαφνικά, σαν κατάληξη μιας Κοινής Κατά Πλάκας Ψωρίασης, συνήθως μετά από λήψη κάποιου φαρμάκου, Έκζεμα ή Σπογγοειδή Μυκητίαση. Προσβάλλεται ολόκληρο το σώμα, με το δέρμα να έχει ένα βαθύ ερυθρό χρώμα και καθολική απολέπιση.
Η κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε αλωπεκία, διαταραχές των νυχιών αλλά σοβαρά συστηματικά συμπτώματα, όπως πυρετός, λευκοκυττάρωση, διαταραχές ηλεκτρολυτών, απώλεια σιδήρου και πρωτεϊνών, αναιμία, ρίγη, γενικευμένη αγγειοδιαστολή με απώλεια θερμότητας και κεντρική υποθερμία.
Μπορεί να προσβληθούν μόνο οι παλάμες ή μόνο τα πέλματα, ή υπάρχουν μαζί και οι δύο εντοπίσεις. Το δέρμα είναι ξηρό, παχύ, και εμφανίζει πλάκες ερυθρές, επώδυνες, καλυμμένες με λευκά σκληρά λέπια. Δεν υπάρχουν φλύκταινες και έτσι εύκολα διαχωρίζεται από την φλυκταινώδη μορφή που προσβάλλει τις παλάμες και τα πέλματα.
Η προσβολή του τριχωτού είναι πολύ συχνή. Τις περισσότερες φορές στα πλαίσια της κλασικής Κατά Πλάκας Ψωρίασης στο δέρμα. Σπάνια η μόνη εντόπιση είναι το τριχωτό της κεφαλής και σε αυτές τις περιπτώσεις, συγχέεται με την Σμηγματορροική Δερματίτιδα του τριχωτού της κεφαλής. Προσβάλλονται κυρίως τα όρια του τριχωτού, αν και μπορεί να υπάρχουν και πλάκες μέσα στο τριχωτό. Και εδώ έχουμε ερυθηματώδεις πλάκες με λέπια και συνοδό έντονο κνησμό.
Μπορεί να προσβληθούν τα νύχια συνδυαστικά με την κλασική Ψωρίαση του δέρματος, ή πιο σπάνια να υπάρχει μόνο η προσβολή των νυχιών. Ακόμη μπορεί αρχικά να έχουμε μόνο Ψωριασική Ονυχία και μετά από χρόνια να εμφανιστεί και Ψωρίαση του δέρματος. Στην φλυκταινώδη μορφή έχουμε προσβολή των νυχιών, με καταστροφικές αλλοιώσεις των νυχιών.
Τα δάκτυλα των οποίων είναι προσβεβλημένα τα νύχια, σε πολύ μεγάλο ποσοστό εμφανίζουν αργότερα Ψωριασική Αρθρίτιδα.
Τα κλινικά χαρακτηριστικά των ψωριασικών νυχιών είναι:
1. Αλλαγή στο χρώμα που παίρνει περισσότερο την απόχρωση σταγόνας λαδιού.
2. Βοθρία στα νύχια μεγέθους καρφίτσας.
3. Πάχυνση των νυχιών
4. Αποκόλληση νυχιών
5. Λευκονυχία
6. Στικτές υπονύχιες αιμορραγίες
Ονομάζεται και Ψωρίαση των Πτυχών. Προσβάλλει, μηρογεννητικές πτυχές, μασχάλες, την μεσογλουτιαία αύλακα και την περιοχή κάτω από το στήθος στις γυναίκες.
Πιστεύεται ότι η εμφάνισή της συχνά σχετίζεται με το φαινόμενο Koebner. Ειδικά στα παχύσαρκα άτομα, η συνεχής τριβή μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση αυτής της μορφής. Οι ψωριασικές πλάκες έχουν ζωηρό ερυθρό χρώμα, αλλά δεν εμφανίζουν λέπι. Για αυτό συχνά συγχέεται με την Μυκητίαση των πτυχών.
Στην πραγματικότητα αυτές οι πάσχουσες περιοχές πολύ συχνά επιμολύνονται από μύκητες (δερματόφυτα ή Candida)
Πρόκειται για χρόνιο νόσημα με εξάρσεις και υφέσεις. Είναι πολλά τα περιστατικά, που η νόσος παραμένει σταθερή με μία ή δύο πλάκες για πάρα πολλά χρόνια χωρίς καμία επέκταση. Παράγοντες όμως, όπως το άγχος και η κακή ποιότητα διατροφής, το τσιγάρο και το αλκοόλ, μπορεί να επιτείνουν το πρόβλημα.
Η αντιμετώπιση εξαρτάται από τον τύπο και την έκταση του εξανθήματος. Τοπικά συνήθως χρησιμοποιούμε Κορτιζόνη μόνη ή σε μίγματα, ενώ το gel Dovobet που συνδυάζει Κορτιζόνη και Καλσιποτριόλη, είναι πολύ αποτελεσματικό στην Ψωρίαση τόσο του δέρματος, όσο και του τριχωτού και των ονύχων.
Η Biταμίνη D3 χρησιμοποιείται τοπικά αλλά και από το στόμα με καλά αποτελέσματα τελευταίως.
Επίσης το Πυρίτιο τοπικά ή από το στόμα μπορεί να βοηθήσει στην Ψωρίαση.
Δεν χρησιμοποιούνται ιδιαίτερα τα προϊόντα που Πίσσας που παλαιότερα ήταν θεραπεία εκλογής.
Από το στόμα υπάρχουν φάρμακα που βοηθούν μέχρι πλήρους εξαφάνισης του εξανθήματος, αλλά κάποια από αυτά είναι ανοσοκατασταλτικά και χρειάζονται προσοχή στην χρήση. Παρακάτω θα αναφερθούμε επιγραμματικά σε αυτά τα φάρμακα.
Η Κυκλοσπορίνη είναι φάρμακο που προσφέρει άμεσα καλό αποτέλεσμα , αλλά είναι νεφροτοξικό και δεν δίνεται όταν υπάρχουν προβλήματα υπέρτασης.
Τα Ρετινοειδή είναι θεραπεία εκλογής για την Φλυκταινώδη αλλά και την Ψωρίαση παλαμών πελμάτων. Είναι όμως ηπατοτοξικά φάρμακα και προκαλούν έντονη ξηρότητα.
Η Μεθοτρεξάτη επίσης είναι αποτελεσματική στην Ψωρίαση του δέρματος, στην Ψωριασική Ονυχία και Ψωριασική Αρθρίτιδα. Είναι ηπατοτοξική και σε κάποιους ασθενείς δημιουργεί κόπωση και καταβολή.
Πέρα από τις παλαιές κλασικές θεραπείες, πλέον έχουμε στην διάθεσή μας νέα φάρμακα που δεν έχουν τις παρενέργειες των παλαιών φαρμάκων. Ακόμη τα σχήματα των περισσοτέρων από αυτά τα νέα φάρμακα είναι εξαιρετικά βολικά, καθώς δεν απαιτούν καθημερινή χρήση. Τα νέα φάρμακα, απαλλάσσουν από την Ψωρίαση, αλλά ταυτόχρονα, σας προστατεύουν από την Αρθρίτιδα και το Μεταβολικό Σύνδρομο. Παρακάτω επιγραμματικά θα αναφερθούμε σε αυτά.
Η Apremilast (Otezla), είναι σε μορφή χαπιού και φαίνεται να έχει εντυπωσιακά αποτελέσματα ειδικά στην Ψωρίαση τριχωτού, παλαμών, πελμάτων, ονύχων, αλλά γενικά έχει ένα πολύ καλό αποτέλεσμα στο δέρμα.
Οι Βιολογικοί παράγοντες που έρχονται με την μορφή ένεσης όπως τα εμβόλια, έχουν επίσης επιτύχει ένα σημαντικό σκορ στην εκκαθάριση του ψωριασικού εξανθήματος. To Infliximab (Remicade), Etanercept (Enbrel), Adalimumab (Humira), Ustekinumab (Stelara), Sekukinumab (Cosentyx) είναι μερικοί από τους διαθέσιμους στην χώρα μας παράγοντες.